Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

''Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” Ve Taslak Yönetmeliğin Avukatın Sosyal Medya Kullanımına Etkisi

23 Eylül 2023 tarihinde gerçekleştirilen Baro Başkanları toplantısında değerlendirmeye sunulan ve 02-03 Aralık 2023 tarihinde yapılacak olan 13. Olağanüstü Genel Kurul Toplantısında son hali verilmek üzere gündeme alınması kararlaştırılan “Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” taslağındaki düzenlemeleri inceleme ve avukatın sosyal medya kullanımına etkisi üzerine yazı çalışmamızın takdimidir.

Taslak yönetmeliği, reklam yasağının günümüz koşullarındaki teknolojik, sosyolojik ve toplumsal gelişmelere daha uygun hale getirilmesini amaçlamış ve TDK’deki yeni Türkçe kurallarına uygun hale getirilmiştir.

Yönetmeliğin 1. maddesinin içeriği yalnızca yönetmeliğin amacını içerek şekilde tekrardan düzenlenmiş ve Kapsam başlıklı 2. madde olan “Bu Yönetmelik; avukatları, avukatlık ortaklıklarını, avukatlık bürolarını, avukat stajyerlerini ve dava vekillerini kapsar.” hükmünde yer alan “dava vekilleri” ifadesi günümüzde uygulamasının kalmaması sebebiyle maddeden çıkartılmıştır.

Büro başlıklı 4. madde tamamen düzenlenmiş ve madde başlığı “Avukatın Mesleki Görüşmeleri” olarak değiştirilmiştir. Maddenin içeriği eski içeriğe nazaran günümüzün toplumsal ve sosyolojik yapısına uygun hale getirilmiştir. Günümüz koşullarındaki teknoloji ve sosyolojik gelişmelere göre düzenlenen yeni maddede avukatın, müvekkili ile mesleğin saygınlığına yaraşacak bir şekilde bürosunda, farklı bir ortamda veya elektronik ortamda görüşmesi amaçlanmıştır.

“Tabela” başlıklı 5. maddede yer alan tüm yazım hataları giderilmiş ve “unvan” yerine “ünvan” kelimesi kullanılmıştır. Maddenin devamına “Avukatlık bürosunda bir avukat için birden fazla tabela kullanılamaz” hükmü getirilmiştir.

“Basılı Evrak” başlıklı 6. madde “Basılı ve Elektronik Belge” olarak değiştirilmiş ve madde içeriği günümüz teknolojisine uygun hale getirilmiştir. Ayrıca maddede yer alan “akademik ünvan”, “hukuki alandaki akademik ünvan” olarak sınırlandırılmıştır.

“Telefon Rehberi” başlıklı 7. madde, günümüzde kullanım alanı kalmadığından dolayı mülga edilmiştir. Yerinde bir değişiklik olduğu kanaatindeyiz.

“Medya İlişkileri” başlıklı 8. madde ve “İnternet” başlıklı 9. madde mülga edilmiştir. Bu maddeler yerine “Yazılı, İşitsel, Görsel ve Çevrimiçi İletişim Araçlarının Kullanımı” başlıklı 7. madde düzenlenmiştir. Eski maddeden farklı olarak; avukatın adres değişikliği, büro açılışı ve altı ayı aşan ara vermeden sonra yeniden mesleğe dönüşü; avukatlık ortaklığına girişi ve çıkışı yalnızca gazete ve sair yazılı basın yolu ile duyurabilme değil, günümüz teknolojik gelişmelere paralel olacak şekilde yazılı, işitsel, görsel iletişim araçları ile her türlü çevrim içi mecralarda duyurma hakkı tanımıştır. Ayrıca eski maddede yer alan “yazılı, işitsel, görsel iletişim araçları ile çevrim içi mecralarda, her ne sıfat altında olursa olsun katıldıkları veya bir parçası oldukları yayınlar”a reklam sayılabilecek her türlü davranıştan kaçınmak şartı ile katılabilme imkanı tanınarak reklam yasağının kapsamı daraltılmıştır.

Mülga edilen maddede yer alan “İş sağlama amacına yönelik olmamak ve meslektaşlarıyla haksız rekabete yol açmamak kaydıyla internet sitelerini arama motorlarına kayıt ederken anahtar kelime (keyword) olarak; "adı ve soyadı", "avukatlık ortaklığı unvanı","avukatlık bürosu unvanı", "bulunduğu şehir ve kayıtlı oldukları baro" "avukat, hukuk, hukukçu, adalet, savunma, iddia, eşitlik, hak" dışında bir sözcük ya da tanıtım tümcesi kullanamaz.” hükmünde yer alan anahtar kelime olarak örneklendirilen sözcükler kaldırılmış ve yerine yalnızca “yönlendirici kod ve anahtar sözcük” kavramı getirilmiştir. Bu sayede avukatın internet kullanımına eskiye nazaran serbesti tanınmıştır.

“İşbirliği” başlıklı madde 10’un başlığı değiştirilmiş ve madde içeriği “Büroların Yapısı ve Bağımsızlığı” başlığı ile madde 8’de tekrardan düzenlenmiştir. İlgili maddeye “Avukat büroları, avukatlık hizmetinin bağımsızlığına uygun olacak şekilde tutulur; meslek hizmetleri dışındaki iş ve amaçlara tahsis edilemez.” hükmü yeni eklenmiştir. Ayrıca avukatın birden fazla büro edinemeyeceği, yurt içinde şube açamayacağı ve ülke içinde ve dışında faaliyet yürüten avukatları, avukatlık bürolarını ve avukatlık ortaklıklarını “irtibat bürosu”nun yanı sıra “çözüm ortakları” gibi kalıcı ve sürekli iş birliği izlenimi yaratacak şekilde niteleyemeyeceği maddede hükme bağlanmıştır.

Madde 11’de yer alan “Yükümlülükler”, madde 9’da aynı başlıklı tekrardan düzenlenmiş ve maddeye “kendilerini meslektaşlarının önüne geçirmeye” ifadesi maddeye eklenmiştir. Ayrıca “…iş elde etmek için reklam sayılabilecek her hangi bir girişim…” ifadesi “reklam yoluyla iş elde etmeye yönelik her tür girişim” olarak tekrardan düzenlenmiştir.

“Yönetmelik Hükümlerine Aykırılık” başlıklı madde 12, yeni taslakta 10. madde olarak tekrardan düzenlenmiş ve eski yönetmelikte yer alan aykırılık tespiti halinde gönderilecek olan uyarı yazısı ve sonrasında verilen 15 günlük süre uygulamadan kaldırılmıştır. Yeni düzenlemede, aykırılık tespiti halinde baro tarafından re’sen disiplin soruşturması açılır. Herhangi bir uyarı yazısı ve süre söz konusu değildir.

Reklam yasağı nedir? Sosyal medya kullanımı günümüzde bu kadar önemli bir boyuttayken avukatların reklam yasağını ihlal etmeden sosyal medyayı kullanmaları nasıl mümkündür?

Avukatlık, kamu hizmeti ve serbest meslek olarak nitelendirilir. (Avukatlık Kanunu m.1) Bu sebepten dolayı her ne kadar sosyal medyayı kullanmamak günümüz koşullarında imkansız da olsa avukat; kamuyu, bağımsız savunmayı, adaleti temsil ettiğinden dolayı diğer meslek gruplarına kıyasla bazı sınırlamalara tabi tutulmuştur.

Avukat, avukatlık ünvanının getirdiği saygı ve güvene, mesleğin onuruna ve kurallarına yaraşacak şekilde kendini ifade etme özgürlüğüne sahiptir. Avukatlık Kanunu m. 55’te “Avukatların iş elde etmek için, reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve harekette bulunmaları ve özellikle tabelalarında ve basılı kağıtlarında avukat unvanı ile akademik unvanlarından başka sıfat kullanmaları yasaktır” hükmü yer almaktadır. Avukat için reklam, iş elde etme amacıyla yapılan her türlü hareketlerdir. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında “Yukarıdaki yasaklara ilişkin esaslar Türkiye Barolar Birliğince düzenlenecek yönetmelikle belirlenir.” hükmü yer alır. Avukatın reklam yasağının sınırlarını belirleyebilmek için Türkiye Barolar Birliği tarafından düzenlenen “Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” taslağını anlamamız gerekmektedir.

Avukatın Sosyal Medyayı Kullanmasında Taslak Yönetmeliğince Getirilmiş Olan Sınırlar

“Yazılı, İşitsel, Görsel ve Çevrimiçi İletişim Araçlarının Kullanımı” başlıklı 7. maddede, avukatın sosyal medyayı ve diğer iletişim araçlarını hangi sınırlar dahilinde ve nasıl kullanacakları konusuna açıklık getirmiştir.

Madde 7/b “Mesleki kimliğiyle ilişkilendirilecek şekilde yaşamları, kazançları, mesleki faaliyetleri hakkında reklam niteliğinde paylaşımlarda bulunamazlar. Yazılı, işitsel, görsel ve çevrimiçi iletişim araçlarında, avukat ünvanının kullanıldığı durumlarda, özel yaşamlarına ilişkin paylaşımlarında avukatlık mesleğinin itibarını zedeleyici nitelikte davranışlardan kaçınmak zorundadırlar.”

Madde 7/c “Yazılı, işitsel, görsel ve çevrimiçi iletişim araçlarında, geçmişteki veya mevcuttaki davaları veya üzerinde çalıştıkları hukuki işi, reklam olabilecek nitelikte ön plana çıkaramazlar. Tarafların sözcüsü gibi hareket ederek açıklamalarda ve paylaşımlarda bulunamazlar. Zorunlu hallerde, geçmişteki veya mevcuttaki dava dosyalarının hukuki boyutları içinde kalmak kaydıyla, bilgi verebilir, açıklamalarda bulunabilirler. Ancak iş elde etme amacıyla, ulaşılması herkes için mümkün olan genel ve soyut içerikli bilgiler paylaşmak suretiyle yayın yapamazlar, yazılı veya görsel paylaşımda bulunamazlar.”

Madde 7/d “Yazılı, işitsel, görsel iletişim araçları ile çevrim içi mecralarda, her ne sıfat altında olursa olsun katıldıkları veya bir parçası oldukları yayınlarda, reklam sayılabilecek her türlü davranıştan, avukatlık mesleğinin itibarını zedeleyici her türlü açıklama ve paylaşımdan kaçınmak zorundadırlar.”

Madde 7/f “İş elde etme amacına yönelik ve meslektaşlarıyla rekabete yol açacak şekilde, çevrimiçi mecralarda ve sitelerin arka planlarında, mesleki faaliyetlerine ilişkin hiçbir yönlendirici kod ve anahtar sözcük kullanamazlar. Çevrim içi mecralarda bedel karşılığı ya da bedelsiz olarak bizzat hazırladıkları, hazırlattıkları ya da kendilerine ilişkin hazırlanan içerikleri ön plana çıkaracak iş ve işlemlerde bulunamazlar. İnternet kullanıcılarını kendi sitesine veya kendi sitesinden bir başka siteye yönlendirecek internet kısa yolları kullanamaz, kullanılmasına izin veremez; reklam veremez veya alamazlar.”

Bunların yanı sıra “Yükümlülükler” başlıklı madde 9’da da sosyal medya kullanımı açısından önem arz edecek hükümler bulunmaktadır.

Madde 9 “Bu Yönetmelik kapsamında olanlar; kendilerini meslektaşlarının önüne geçirmeye, salt ün kazanmaya, reklam yoluyla iş elde etmeye yönelik her tür girişim ve eylemlerden kaçınmak; üçüncü kişilerin kendileri için reklam sayılabilecek bu tür eylem ve davranışlarına izin vermemek, engel olmak için gerekli önlemleri almakla yükümlüdürler.”

Bu hükümler, reklam yasağı adı altında avukatın sosyal medya dahil olmak üzere çevrim içi paylaşım yapabileceği her platforma sınırlar getirmiştir.

Avukat her şeyden önce iş elde etme saiki ile paylaşım yapamaz. Avukatın aydınlatma yükümlülüğü adı altında bilgi verme görüntüsüyle reklam yapması bu yasağa dahildir. Ne yazık ki bu durum her somut olaya göre değişeceğinden dolayı paylaşımların reklam amacıyla mı yoksa bilgi paylaşımı amacıyla mı yapıldığının tespiti kolay değildir.

Avukat, paylaşım yaparken; kendi meslektaşlarından daha iyi, daha farklı, daha bilgili olduğunu belirten ifadeler kullanamazlar. Meslektaşlarını kötüleyecek, meslektaşlarının mesleki yetkinliklerini ve saygınlıklarını kötüleyecek paylaşımlar yapamaz ve haksız rekabete yol açamazlar.

Avukat, üzerinde çalıştığı veya çalışmış olduğu davayı ön plana çıkarıp paylaşarak icra ettiği mesleğin reklamını yapamaz. Elde ettikleri kazancı ve mesleki faaliyetlerini paylaşarak kendisine iş elde etmek saiki güdemez. Bunların hepsi reklam yasağı kapsamında değerlendirilir.

Elbette ki her meslekte olduğu gibi avukatlar da kazanç sağlama amacı güderler, bu bakımdan avukatın mali menfaati tamamen göz ardı edilemez fakat avukatlık mesleğinin getirmiş olduğu saygınlığı ve güvenilirliği korumak gerekmektedir. Bu sebeple avukatın iş bulma amacıyla kendi reklamını yapması, avukatlık mesleğini zedeleyici herhangi bir davranışı, kendi meslektaşları ile haksız rekabete girmesini sağlayabilecek herhangi bir davranışı meslek etiği açısından kabul edilemez ve mesleğin ağırlığına yakışmaz.