SERİ MUHAKEME USULÜ
KONU BAŞLIKLARI:
· İLGİLİ MEVZUAT
· YÜRÜRLÜK VE DERDEST DOSYALARA ETKİSİ
· SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANABİLECEĞİ SUÇLAR
· SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANMA KOŞULLARI
· SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANAMAYACAĞI HALLER
· SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANMA SÜRECİ
İLGİLİ MEVZUAT (CMK 250)
“Soruşturma evresi sonunda aşağıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanır:
a) Türk Ceza Kanununda yer alan;
Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),Gürültüye neden olma (madde 183),Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),Mühür bozma (madde 203),Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra),Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268), suçları.
b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.
c) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.
d) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
e) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç.
(2) Cumhuriyet savcısı veya kolluk görevlileri, şüpheliyi, seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirir.
(3) Cumhuriyet savcısı tarafından seri muhakeme usulünün uygulanması şüpheliye teklif edilir ve şüphelinin müdafii huzurunda teklifi kabul etmesi hâlinde bu usul uygulanır.
(4) Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirler.
(5) Dördüncü fıkra uyarınca sonuç olarak belirlenen hapis cezası Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51 inci maddesine göre ertelenebilir.
(6) Bu maddeye göre belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde 231 inci madde kıyasen uygulanabilir.
(7) Bu madde kapsamında yaptırım uygulanması, güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez.
(8) Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden talep eder. Talep yazısında;
a) Şüphelinin kimliği ve müdafii,
b) Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya kanuni temsilcisi,
c) İsnat olunan suç ve ilgili kanun maddeleri,
d) İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
e) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,
f) İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,
g) Üçüncü fıkrada belirtilen şartların gerçekleştiği,
h) Belirlenen yaptırım ile beşinci ve altıncı fıkra uygulanmış ise bunlara ilişkin hususlar ve güvenlik tedbirleri, gösterilir.
(9) Mahkeme, şüpheliyi müdafii huzurunda dinledikten sonra üçüncü fıkradaki şartların gerçekleştiği ve eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu kanaatine varırsa talepte belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kurar; aksi takdirde talebi reddeder ve soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır.
(10) Seri muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi hâllerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamaz.
(11) Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanmaz.
(12) Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hâllerinde uygulanmaz.
(13) Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde, seri muhakeme usulü uygulanmaz.
(14) Dokuzuncu fıkra kapsamında Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilir.
(15) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.”
HÜKMÜN GEREKÇESİ
´ Önem derecesinin altındaki suçlar için muhakeme sürecinin formalitelerinden uzaklaşmak ve kısa sürede, bozulan kamu düzenini sağlamak amaçlanmıştır.
´ Bütün ceza davalarının mahkemeye taşınması hakkaniyetli değildir. Basit suçlarda muhakeme sürecinin de basitleştirilmesi gerekmektedir.
´ Maddenin ilk fıkrasında hangi suçlar için seri muhakeme usulüne başvurulacağı açıkça belirtilmiştir. Soruşturma evresi sonunda C. Savcısı bu suçlarla ilgili olarak Kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verirse seri muhakeme usulü uygulanamayacaktır.
´ Öncelikli olarak C. Savcısı veya savcının talimatı ile kolluk kuvvetlerinin şüpheliyi bu usulle ilgili olarak bilgilendirmesi gerekecektir. C. Savcısı, müdafi huzurunda şüpheliye bu usulün uygulanmasını teklif edecek ve şüpheli bu usulün uygulanmasını kabul ederse uygulanabilecektir. Teklif sırasında müdafinin hazır bulunması zorunlu koşullardandır.
´ Seri muhakeme usulünde uygulanacak yaptırımı C. Savcısı belirleyecektir. Ve eğer koşulları varsa şüpheli için belirlenen yaptırımın seçenek yaptırımlara çevrilmesi, ertelenmesi veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesi de mümkün olabilecektir.
´ Usulün bir sebeple uygulanmaması durumunda soruşturmaya dönülecektir. Dolayısıyla delil toplanması oldukça önemlidir.
´ Hakimin görevi ise, hukuki vasıflandırmanın dosyaya uygunluğunu denetlemektir. Maddi gerçeğin araştırılması nedeniyle yeni delil toplanması, tanık dinlenilmesi gibi yetkileri yoktur.
´ Suçun iştirakken işlenmesi halinde, faillerden her birinin bu usulü kabul etmeleri gerekmektedir. Bu usulle verilen karara karşı ise itiraz kanun yoluna başvuru mümkündür.
YÜRÜRLÜK VE DERDEST DOSYALARA ETKİSİ
´ 7188 sayılı kanun 24.01.2019’ da yürürlüğe girmiş olsa da Seri muhakeme usulü ve basit yargılama usulüne ilişkin CMK m.250 01.01.2020 tarihinden sonra uygulanacaktır.
01.01.2020 tarihi itibariyle
• Kovuşturma aşamalarına geçilmiş dosyalarda,
• Hükme bağlanmış dosyalarda
• Kesinleşmiş dosyalarda SERİ MUHAKEME USULÜ UYGULANMAZ
´ İddianamenin değerlendirme aşamasında bulunan dosyalarda ise henüz kovuşturma aşamasına geçilmediğinden dolayı, seri muhakeme usulü uygulanmak üzere iddianamenin iadesine karar verilir.
SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANABİLECEĞİ SUÇLAR
1) HAKKI OLMAYAN YERE TECAVÜZ
TCK m. 154 iki ve üçüncü fıkraları için seri muhakeme usulü uygulanacaktır.
´ MADDE 154/2; «Köy tüzel kişiliğine ait olduğunu veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunduğunu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt eden, bunlar üzerinde tasarrufta bulunan veya sürüp eken kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır.»
FAİL: herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kasıt
CEZASI: 6 aydan 3 yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
TAKİBİ ŞİKÂYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
´ TCK m. 154/3 fıkrası;
«Kamuya veya özel kişilere ait suların mecrasını değiştiren kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır.»
FAİL: herhangi kimse
MANEVİ UNSUR: kast
MADDİ UNSUR: Kamuya veya özel kişilere ait suların mecrasını değiştiren kimse
TAKİBİ ŞİKÂYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: 6 aydan 3 yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
2) GENEL GÜVENLİĞİN KASTEN TEHLİKEYE SOKULMASI (TCK m.170)
Madde 170/1-2 fıkraları seri muhakeme usulüne tabidir.
´ TCK m. 170/1 hükmü;
(1) Kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından tehlikeli olacak biçimde ya da kişilerde korku, kaygı veya panik yaratabilecek tarzda;
a) Yangın çıkaran,
b) Bina çökmesine, toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olan,
c) Silahla ateş eden veya patlayıcı madde kullanan,
Kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
FAİL: herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kast
TAKİBİ ŞİKÂYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: 6 aydan 3 yıla kadar hapis
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
´ MADDE 170/2;
«Yangın, bina çökmesi, toprak kayması, çığ düşmesi, sel veya taşkın tehlikesine neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.»
FAİL: Herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKÂYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
3) TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA (TCK m.179)
´ TCK m.179 hükmünde ilk fıkra hariç olmak üzere seri muhakeme usulü geçerlidir.
MADDE 179/2; «Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşım araçlarını kişilerin hayat, sağlık veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde sevk ve idare eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.»
MADDE 179/3; Alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle ya da başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kişi yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
FAİL: herhangi biri
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: 3 aydan 2 yıla kadar hapis
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
4) GÜRÜLTÜYE NEDEN OLMA ( TCK m.183)
´ MADDE 183;
«İlgili kanunlarla belirlenen yükümlülüklere aykırı olarak, başka bir kimsenin sağlığının zarar görmesine elverişli bir şekilde gürültüye neden olan kişi, iki aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.»
FAİL: herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: iki aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
5) PARADA SAHTECİLİK (TCK m. 197)
´ Madde 197’ de düzenlenen bu suçun birinci fıkrası hariç seri muhakeme usulüne tabidir.
MADDE 197/2-3;
(1)Sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
FAİL: herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: bir yıldan üç yıla kadar hapis veya adli para cezası/ üç aydan bir yıla kadar hapis cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
6) MÜHÜR BOZMA (TCK m.203)
´ MADDE 203;
«Kanun veya yetkili makamların emri uyarınca bir şeyin saklanmasını veya varlığının aynen korunmasını sağlamak için konulan mührü kaldıran veya konuluş amacına aykırı hareket eden kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.»
FAİL: herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: altı aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
7) RESMİ BELGENİN DÜZENLENMESİNDE YALAN BEYAN (TCK m.206)
MADDE 206;
« Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.»
FAİL: herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKÂYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
8) KUMAR OYNANMASI İÇİN YER VE MEKAN SAĞLAMA ( TCK m. 228)
´ Bu maddenin yalnızca ilk fıkrası seri muhakeme usulüne tabidir.
MADDE 228/1
«Kumar oynanması için yer ve imkan sağlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve iki yüz günden aşağı olmamak üzere adlî para cezası ile cezalandırılır.»
FAİL: herhangi biri
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: bir yıldan üç yıla kadar hapis ve iki yüz günden aşağı olmamak üzere adlî para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
9) BAŞKASINA AİT KİMLİK VE KİMLİK BİLGİLERİNİN KULLANILMASI (TCK m. 268)
MADDE 268;
«İşlediği suç nedeniyle kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını engellemek amacıyla, başkasına ait kimliği veya kimlik bilgilerini kullanan kimse, iftira suçuna ilişkin hükümlere göre cezalandırılır.»
FAİL: herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
10) 6136 SAYILI ATEŞLİ SİLAHLAR VE BIÇAKLAR İLE DİĞER ALETLER HAKKINDAKİ KANUNDA YAZILI BİR KISIM SUÇLAR
´ 6136 sayılı kanunun madde 13/1-3-5 ve madde 15/1-2-3 fıkraları seri muhakeme usulüne tabidir.
MADDE 13/1;
«Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak ateşli silahlarla bunlara ait mermileri satın alan veya taşıyanlar veya bulunduranlar hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve otuz günden yüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.»
FAİL: herhangi bir kimse
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: bir yıldan üç yıla kadar hapis ve otuz günden yüz güne kadar adlî para
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
MADDE 13/3;
“Bu Kanunun 12 inci maddesinin dördüncü fıkrasında sayılanlar dışındaki ateşli silahın bir adet olması ve mutat sayıdaki mermilerinin ev veya işyerinde bulundurulması halinde verilecek ceza bir yıldan iki yıla kadar hapis ve yirmi beş günden yüz güne kadar adlî para cezasıdır.»
FAİL: herhangi biri
MANEVİ UNSUR: kast
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: bir yıldan iki yıla kadar hapis ve yirmi beş günden yüz güne kadar adlî para cezasıdır
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
MADDE 13/5;
«Kuru sıkı tabir edilen ses veya gaz fişeği ya da benzerlerini atabilen tabancayı, teknik özelliklerinde değişiklik yaparak öldürmeye elverişli silah haline dönüştüren kişi, bu maddenin birinci fıkrası hükümlerine göre cezalandırılır.»
FAİL: herhangi biri
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKÂYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: bir yıldan iki yıla kadar hapis ve yirmi beş günden yüz güne kadar adlî para cezasıdır
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
MADDE 15/1-2-3;
1-Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak 4 üncü maddede yazılı olan bıçak veya diğer aletleri veya benzerlerini satanlar, satmaya aracılık edenler, satın alanlar, taşıyanlar veya bulunduranlar hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis ve yirmi beş günden az olmamak üzere adlî para cezasına hükmolunur.
2-Bu madde kapsamına giren bıçak veya diğer aletlerin veya benzerlerinin sayı veya nitelik bakımından vahim olması halinde yukarıdaki fıkraya göre hükmolunacak cezalar yarıdan bir katına kadar artırılır.
3-Bu Kanunun 4 üncü maddesine göre yapımına izin verilen bıçakları veya diğer aletleri veya benzerlerini kullanma amacı dışında satanlar, satmaya aracılık edenler, satın alanlar, taşıyanlar veya bulunduranlar hakkında birinci fıkradaki; o bıçak veya diğer aletlerin veya benzerlerinin sayı ve nitelik bakımından vahim olması halinde de ikinci fıkradaki cezalar hükmolunur.
FAİL: herhangi biri
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: altı aydan bir yıla kadar hapis ve yirmi beş günden az olmamak üzere adlî para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
11) 6831 SAYILI ORMAN KANUNU M.93/1 HÜKMÜNDEKİ SUÇ
«Bu Kanunun 17 nci maddesinde yasak edilen fiilleri işleyenler veya izne bağlı işleri izinsiz yapanlar, 91 inci madde hükümleri saklı kalmak üzere altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar.
FAİL: herhangi biri
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: altı aydan iki yıla kadar hapis cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
12) 1072 SAYILI RULET, TİLT,LANGIRT VE BENZERİ OYUN ALET VE MAKİNALARI HAKKINDA KANUNUN 2. MADDESİNDE BELİRTİLEN SUÇ;
«Bu Kanuna aykırı hareket edenler bir yıldan beş yıla kadar hapis ve yüz günden bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.»
FAİL: herhangi biri
MANEVİ UNSUR: kasıt
MADDİ UNSUR: umuma mahsus veya umuma açık yerlerde her ne ad altında olursa olsun kazanç kasdiyle oynanmasa dahi rulet, tilt, (…) (2) ve benzeri baht ve talihe bağlı veya maharet istiyen, otomatik, yarı otomatik el veya ayakla kullanılan oyun alet veya makinaları ile benzerlerini bulundurmak veya çalıştırmak veya yurda sokmak yahut imal etmek
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: bir yıldan beş yıla kadar hapis ve yüz günden bin güne kadar adlî para cezası
ZAMANAŞIMI: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
13) 1163 SAYILI KOOPERATİFLER KANUNUNUN EK 2’İNCİ MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ 1 NUMARALI BENDİNDE BELİRTİLEN SUÇ
´ « 8 inci maddenin üçüncü fıkrasına, 16 ncı maddenin beşinci fıkrasına, 56 ncı maddenin altıncı fıkrasına, 59 uncu maddenin dördüncü, altıncı, yedinci ve sekizinci fıkralarına ve 90 ıncı maddenin beşinci fıkrasına aykırı hareket eden kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları üç aydan iki yıla kadar hapis ve elli günden beşyüz güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılırlar.»
FAİL: kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları
MANEVİ UNSUR: kasıt
TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI DEĞİLDİR.
CEZASI: memurları üç aydan iki yıla kadar hapis ve elli günden beş yüz güne kadar adlî para cezası
ZAMANAŞIMI SÜRESİ: 8 yıl
GÖREVLİ MAHKEME: asliye ceza mahkemesi
SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANMA KOŞULLARI
´ A) SUÇ KATALOG SUÇLARDAN OLMASI KOŞULU
´ B) KAMU DAVASININ AÇILMASININ ERTELENMESİ KARARI VERİLMEMİŞ OLMASI
´ C) ŞÜPHELİ, MÜDAFİSİ HUZURUNDA SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANMASINI KABUL ETMESİ
SERİ MUHAKEME USULÜNÜN UYGULANMA SÜRECİ
1) SERİ MUHAKEME HAKKINDA BİLGİLENDİRME
´ Cumhuriyet savcısı veya kolluk kuvvetleri şüpheliyi, seri muhakeme usulüyle ilgili bilgilendirmeleri gerekmektedir.
´ Bilgilendirilecek hususlar ise; bu usulün amacı, mahiyeti, genel hükümlere göre yürütülen soruşturmadan farkı, avantajlarının neler olduğu, uygulama süreciyle ilgili kısa ve anlaşılır bilgilendirilmeleri gerekmektedir.
´ Bilgilendirme kanuni bir zorunluluktur.
´ Bilgilendirmenin müdafinin önünde yapılması gerektiğiyle ilgili bir zorunluluk bulunmamaktadır.
2) SERİ MUHAKEME USULÜNÜN TEKLİF EDİLMESİ
´ Seri muhakeme usulünün uygulanması için teklif, Cumhuriyet Savcısı tarafından ve müdafi huzurunda şüpheliye yapılması gerekir.
´ Müdafi huzurunda yapılması kanuni bir zorunluluktur.
3) ŞÜPHELİ HAKKINDA CEZANIN BELİRLENMESİ
´ Müdafi huzurunda seri muhakeme usulü için yapılan teklifi şüphelinin kabul etmesiyle seri muhakeme usulünün uygulanmasına karar verilir. Ve diğer bir aşama olan ceza belirlenmesi aşamasına geçilir.
´ Uygulanacak yaptırım cumhuriyet savcısı tarafından belirlenecektir.
´ Cumhuriyet savcısı suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği cezadan yarı oranında indirim yaparak yaptırımı belirler.
´ Faile ceza önerisinde bulunmak mümkün olmayacağı gibi başkaca indirim veya artırım söz konusu olamayacaktır.
4) HAPİS CEZASININ SEÇENEK YAPTIRIMLARA ÇEVRİLMESİ
Kanun koyucu cumhuriyet savcısına, belirlenen kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevirme yetkisi vermiştir. (CMK m. 250/5)
5) HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ
CMK m. 250/5’ te düzenlenen bu hükme göre, sonuç olarak belirlenen hapis cezası, cumhuriyet savcısı tarafından koşulları bulunması halinde seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya ertelenebilir.
Hapis cezasının erteleme yetkisi cumhuriyet savcısına verilmiştir.
Erteleme; fail hakkında kamu davasının açılmasını, duruşmanın yapılmasını, suçluluğun tespitini veya mahkûmiyet hükmünün verilmesini veya iyi hale bağlı olarak ertelenmesini meydana getirmektedir.
6) HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASINA KARAR VERİLMESİ
´ Cumhuriyet Savcısı tarafından hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin karar da verilebilir
7) TALEPNAMENİN HAZIRLANMASI
´ Savcı şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden talep eder.
´ Talep yazısı CMK m. 250/8’ de belirtilmiştir;
a) Şüphelinin kimliği ve müdafi,
b) Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya kanuni temsilcisi,
c) İsnat olunan suç ve ilgili kanun maddeleri,
d) İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
e) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,
f) İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,
g) Üçüncü fıkrada belirtilen şartların gerçekleştiği,
h) Belirlenen yaptırım ile beşinci ve altıncı fıkra uygulanmış ise bunlara ilişkin hususlar ve güvenlik tedbirleri,
Gösterilir.
8) MAHKEMECE YAPILACAK İŞLEMLER
´ Seri muhakeme usulüne tabi ola suçla ilgili olarak soruşturmayı tamamlayıp talepnameyi mahkemeye ileten Cumhuriyet Savcısı soruşturmayı tamamlamış sayılır.
´ Soruşturma dosyasını alan mahkeme, evrakı esasa kaydedecektir.
Bir takım delillerin toplanmadığı gerekçesiyle talepnamenin iadesine karar verilemez. Talepnamenin reddine karar verilir ve soruşturma genel hükümlere göre yürütülür.
9) MAHKEME KARARINA KARŞI KANUN YOLU
´ Cumhuriyet savcısının talebi ile mahkemenin verdiği hükme itiraz edilebilir.
´ İtiraz üzerine yapılacak inceleme CMK 267 maddelerince yapılacaktır;
CMK m. 267;
«Hâkim kararları ile kanunun gösterdiği hâllerde, mahkeme kararlarına karşı itiraz yoluna gidilebilir.»
CMK m. 268;
«(1) Hâkim veya mahkeme kararına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde 35 inci maddeye göre ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren yedi gün içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır. Tutanakla tespit edilen beyanı ve imzayı mahkeme başkanı veya hâkim onaylar. 263 üncü madde hükmü saklıdır.
(2) Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok üç gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.»
BASİT YARGILAMA USULÜ
KONU BAŞLIKLARI:
´ İLGİLİ MEVZUAT
´ YÜRÜRLÜK VE DERSDEST DOSYALARA ETKİSİ
´ BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANABİLECEĞİ SUÇLAR
´ BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANMA KOŞULLARI
´ MAHKEMECE YAPILACAK İŞLEMLER
´ MAHKEME KARARLARINA KARŞI İTİRAZ
İLGİLİ MEVZUAT VE GEREKÇESİ
´ MADDE 251; (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.) (Başlığı ile Birlikte Yeniden Düzenleme:17/10/2019-7188/24 md.)
(1) Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir.
(2) Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir. Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilir. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilir.
(3) Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesi dikkate alınmak suretiyle, 223 üncü maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.
(4) Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
(5) Hükümde itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilir.
(6) Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.
(7) Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz.
(8) Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.
MADDE 252;
(Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.) (Başlığı ile Birlikte Yeniden Düzenleme:17/10/2019-7188/25 md.)
(1) 251 inci madde uyarınca verilen hükümlere karşı itiraz edilebilir. Süresi içinde itiraz edilmeyen hükümler kesinleşir.
(basit yargılama usulüyle verilen kararlara karşı itiraz yoluna başvurulabileceği, süresi içinde itiraz edilmediği takdirde kesinleşeceği düzenlenmektedir.)
(2) İtiraz üzerine hükmü veren mahkemece duruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında 223 üncü madde uyarınca hüküm verilebilir. Taraflara gönderilecek davetiyede bu husus yazılır. Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.
(yargılama sonucu verilen kararlara itiraz halinde, herhangi bir değerlendirme yapılmadan duruşma açılarak genel hükümlere göre yargılamaya devam edileceği düzenlenmektedir.)
(3) Mahkeme, ikinci fıkra uyarınca hüküm verirken, 251 inci madde kapsamında basit yargılama usulüne göre verdiği hükümle bağlı değildir. Ancak, itirazın sanık dışındaki kişiler tarafından yapıldığı hâllerde 251 inci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca yapılan indirim korunur.
(Mahkeme itirazdan önce verdiği kararla bağlı değildir genel hükümlere göre karar vereceği hükme bağlanmıştır.)
MADDE 252;
(4) İtiraz üzerine verilen hükmün sanık lehine olması hâlinde, bu hususların itiraz etmemiş olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa bu sanıklar da itiraz etmiş gibi verilen kararlardan yararlanır.
(İtiraz üzerine yargılama sonunda verilen hüküm sanık lehine ise, lehe olan bu bu hususların itiraz etmemiş olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa, onlarda itiraz etmiş gibi karardan yararlanırlar.)
(5) İkinci fıkra uyarınca verilen hükümlere karşı genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulabilir.
(itiraz üzerine genel hükümlere göre yapılan yargılama neticesinde verilen hükme karşı genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulacaktır.)
(6) Birinci fıkradaki itirazın, süresinde yapılmadığı veya kanun yoluna başvuru hakkı bulunmayan tarafından yapıldığı mahkemesince değerlendirildiğinde dosya, 268 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderilir. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir.
(merci işin esasına girmeksizin sebep yönünden inceleme yapar.)
YÜRÜRLÜK VE DERDEST DOSYALARA ETKİSİ
´ Seri yargılama usulünde olduğu gibi 24.01.2019’ da yürürlüğe girmişse de 01.01.2020 tarihinden sonra uygulanacaktır.
´ Kovuşturma aşamasına geçilen dosyalarda basit muhakeme usulü uygulanmaz.
´ 01.01.2020 tarihi ile hükme bağlanan dosyalarda uygulanmaz.
´ 01.01.2020 tarihi ile kesinleşen dosyalarda uygulanmaz
01.01.2020 tarihi itibariyle iddianamenin değerlendirme aşamasında bulunan dosyalar için iddianamenin kabulü ile basit yargılama usulü uygulanmasına karar verilebilir.
BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANABİLECEĞİ SUÇLAR
´ İddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulü uygulanır.
´ Örneğin: basit yaralama, taksirle yaralama, insan üzerinde deney, organ ve doku ticareti, terk, çocuk düşürtme, tehdit, cebir, konut dokunulmazlığı ihlali, haksız arama, verileri yok etme, trafik güvenliğini tehlikeye sokma, işaret ve engel koymama, gürültüye neden olma, çevrenin taksirle kirletilmesi, suçu ve suçluyu övme.
BASİT YARGILAMA USULÜ UYGULANMA KOŞULLARI
´ A) SUÇ BASİT YARGILAMA USULÜ KAPSAMINDA OLMALIDIR.
CMK m.251; Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını ve/veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilir.
´ B) YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜ, AKIL HASTALIĞI, AKIL ZAYIFLIĞI HALLERİ İLE SORUŞTURMA VEYA KOVUŞTURMA YAPILMASININ İZNE VEYA TALEBE BAĞLI OLDUĞU HALLER BULUNMAMAKTADIR.
´ C) SUÇUN BASİT YARGILAMA USULÜ KAPSAMI DIŞINDAKİ BİR SUÇLA BİRLİKTE İŞLENMEMİŞ OLMASI GEREKİR
´ D) MAHKEMECE BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANMASINA KARAR VERİLMELİDİR.
MAHKEMECE YAPILACAK İŞLEMLER
A) TENSİP ZAPTININ HAZIRLANMASI
´ İddianame kabulünden sonra tensip zaptı hazırlanacaktır.
B)İDDİANAMENİN TARAFLARA TEBLİĞİ
´ İddianame; sanık, mağdur, şikayetçiye tebliğ edilir.
´ Tebliğ için çıkarılacak tebligatta beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir.
´ Tebligatta duruşma yapılmadan hüküm verilebileceği hususu da belirtilir.
C) İLGİLİ DELİLLERİN TOPLANMASI
´ Mahkeme, dosyayı karara bağlamak için gerekli bilgi ve belgeleri ilgili kurumdan talep edebilecektir.
D) MAHKEMECE KARAR VERİLMESİ
´ «Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesi dikkate alınmak suretiyle, 223 üncü maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.»
E) SONUÇ CEZADAN İNDİRİM YAPILMASI
Mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir.
F) SEÇENEK YAPTIRIMLARA ÇEVİRME, ERTELEME VEYA HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ UYGULANMASI
´ Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir.
G) DURUŞMA AÇILARAK YARGILAMAYA NORMAL USULE DEVAM ETMEDE TAKDİR HAKKI
´ Mahkeme basit yargılama usulünün uygulanmasına karar vermesinden itibaren hüküm verilinceye kadar yargılamanın her aşamasında genel hükümlere göre yargılamanın devam etmesi gerektiğine talep olmaksızın kanaat getirebilir.
MAHKEME KARARINA KARŞI İTİRAZ
´ Basit yargılama usulüne verilen karara karşı itiraz yoluna başvurulur. Önemle belirtilmelidir ki süresi içinde itiraz edilmeyen hükümler kesinleşir.
´ İlgililer, kararı öğrendikten itibaren yedi gün içinde kararı veren mahkemeye verilecek bir dilekçe ile itiraz etmeliler.
İTİRAZIN SONUÇLARI
1) DURUŞMA AÇILIR VE GENEL HÜKÜMLERE GÖRE YARGILAMA DEVAM OLUNUR
İtiraz edilmesi üzerine mahkemece duruşma açılarak genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur.
«itirazın, süresinde yapılmadığı veya kanun yoluna başvuru hakkı bulunmayan tarafından yapıldığı mahkemesince değerlendirildiğinde dosya, 268 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderilir. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir.» (m.252/6)
«Asliye ceza mahkemesi hâkimi tarafından verilen kararlara yapılacak itirazların incelenmesi, yargı çevresinde bulundukları ağır ceza mahkemesine ve bu mahkeme ile başkanı tarafından verilen kararlar hakkındaki itirazların incelenmesi, o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.» (m.268/3-c)
Kommentare